Od zaburzenia osobowości do choroby psychicznej – rozpoznanie u Chorego

Każdy z nas, jako człowiek, ma swoje wady i zalety, które czynią nas wyjątkowymi i powodują, że adaptujemy się do społeczeństwa w odmienny sposób. Zdarza się jednak, że cechy osobowości są tak uporczywe, że utrudniają życie prywatne i zawodowe, powodując niejednokrotnie, że inni zaczynają się odsuwać od osoby z trudnym usposobieniem lub ta zaczyna odcinać się od świata i zamykać w sobie. Takie objawy mogą wskazywać na problem, którego przyczyną nie jest już niedoskonałość charakteru, ale zaburzenia osobowości lub choroba psychiczna. Takie problemy zwykle daje się w pewnym stopniu wyleczyć lub przynajmniej zniwelować, jednak ważna jest szybka reakcja na pierwsze symptomy.

Po czym poznać, że nie mamy już do czynienia jedynie z „ciężkim charakterem”, a z poważnym zaburzeniem? Zwykle trudniej jest to zauważyć u osób, z którymi funkcjonujemy na co dzień. Pierwszą wyraźną wskazówką może być np. jakaś nieprzyjemna sytuacja – awantura, przemoc, problemy w pracy lub szkole, sięgnięcie po alkohol lub narkotyki czy np. targnięcie się Podopiecznego na własne życie. Wiele osób z kolei ma od dawna niepokojące objawy, które jednak z czasem zaczynają się nasilać, np. fobie, manie prześladowcze, stany depresyjne, wzmożona nerwowość, agresja, przesadny pedantyzm. Takie zachowania mogą przybierać formę patologiczną i być przejawem zaburzeń osobowości, np. osobowości obsesyjno-kompulsywnej (anankastycznej), osobowości chwiejnej emocjonalnie (borderline), schizoidalnej czy paranoicznej.

W przypadku zaburzeń osobowości, zwykle pomaga terapia i nie zawsze konieczne jest leczenie farmakologiczne. Większy problem stanowi sytuacja, kiedy świadomość i postrzeganie Podopiecznego jest zaburzone na tyle, że Chory nie jest w stanie nawet dostrzec, że jego zachowania są nieprawidłowe. Choroby psychiczne, w przeciwieństwie do problemów osobowościowych charakteryzuje właśnie fakt, że Pacjent ma wyraźnie zaburzoną percepcję i trudności w prawidłowej ocenie sytuacji w jakiej się znajduje. Stąd Chory może zachowywać się irracjonalnie i odczuwać skrajne emocje – od silnego entuzjazmu, po głęboki smutek. Osoby ze schizofrenią lub np. chorobą dwubiegunową (zwaną też chorobą afektywną lub maniakalno-depresyjną) mogą mieć np. omamy wzrokowe, słuchowe, ataki paniki, albo też izolować się od ludzi, doszukiwać się spisków i złych intencji ze strony innych.

Ważne jest, żeby reagować na takie niepokojące zachowania i nie ignorować ich zwłaszcza u nastolatków i osób starszych. W przypadku postawienia diagnozy warto zapytać lekarza jak postępować z chorą osobą, tak by umieć reagować na specyficzne objawy danej choroby. Przydatna może się też okazać pomoc opiekuna lub terapeuty – psychologa lub pedagoga, która może znacznie przyspieszyć powrót do zdrowia lub poprawić jakość życia Pacjenta, szczególnie jeśli jest to choroba przewlekła. Przede wszystkim należy jednak wykazać dużo empatii i zrozumienia, ponieważ choroba psychiczna jest o tyle wyjątkowa, że dotyka umysłu człowieka i dlatego należy obchodzić się z Chorym ze szczególnym szacunkiem i wyczuciem.